ToBa: Doornik (Tournai) – Bavay

IGN carte topographique TOP 100:	02 Lille / Dunkerque
NGI Nationaal geografisch instituut te Brussel	45 Mons
	51 Roisin

		Gm	km
Turnaco	Doornik (Tournai)
a. Pontes caldis	Escautpont	x	25
Baca conervio	Bavay	x	25

Oorspronkelijk begon de Romeinse weg al in Tournai (Turnacum), maar is tegenwoordig pas te volgen vanaf een meertje aan de zuidkant van de stad. Op de toeristenkaart begint hij pas bij Chapelle Morlighem (bij St.-Maur), dat ten zuiden van Tournai ligt. In de Michelin wegatlas en op het internet (ViaMichelin, Google-Maps) is de Romeinse weg niet te vinden, want hij kan niet met een automobiel gevolgd worden. Op de toeristenkaart echter loopt hij in een kaarsrechte lijn naar het zuidzuidoosten. Vlak na de kruising met het spoor van de Thalys ligt Bruyelle, waar een Romeinse villa stond. Ook bij Jollain-Merlin, dat iets verderop ten westen van de weg ligt, zijn sporen van Romeinse bewoning gevonden. Ten zuidoosten van Jollain-Merlin staat de Pierre Brunehaut aangegeven (gemeente Hollain), die aan de westkant van de weg staat. Het is niet duidelijk of deze ca. 4½ meter hoge steen iets met de Romeinse weg te maken heeft. Dan komt de Romeinse weg ten noordoosten van Brunehaut uit op weg N52 (in de Michelin wegatlas nummer N507) en draait met de Schelde mee naar het zuidoosten. Ten noordwesten van Brunehaut is Romeins materiaal gevonden bij Lesdain en ten westen van Brunehaut bij Howardries op de Belgisch-Franse grens (o.a. sporen van een hypocaustum*), niet te verwarren met Petit Howardries ten zuidwesten van Lasdain. De route overschrijdt nu de grens (bij Maulde). Verderop raakt de weg weer even zoek.

Het is het beste om de Scarpe over te steken richting Mortagne-du-Nord, maar men moet aan deze kant van de Schelde blijven en via Château-l’Abbaye de oorspronkelijke weg weer op zoeken. Die heeft hier het nummer D68. Ten westen van de weg ligt Hauterive in de gemeente Nivelle, waar sporen van de Romeinse aanwezigheid zijn gevonden. Na kruising met weg D954 verandert de weg weer in een (bos)pad, dat in een rechte lijn naar Escautpont (Pons Scaldis) loopt. Daar zijn sporen van de oorspronkelijke Romeinse brug over de Schelde.

Vanaf Escautpont loopt de route over weg D50 langs Vicq (origine gallo-romaine) en Quiévrechain (trouvailles gallo-romaines), en dan over de Frans-Belgische grens naar Quievrain. In Quievrain wordt weg N51 richting Mons genomen. Na ruim een kilometer kruist die met de Chaussée Brunehaut van Hensies naar Bavay. Daarover loopt de route nu in zuidoostelijke richting verder. De eerste plaats aan deze Romeinse weg is Audregnies, waar resten van Romeinse aquaducten zijn aangetroffen. Ten noordoosten van Audregnies zijn bij Elouges munten en aardewerk uit de Gallo-Romeinse periode gevonden. De volgende plaats langs de weg is Montignies-sur-Roc, waar een Gallo-Romeins grafveld getuigt van bewoning in de oudheid. Ten westen van Montignies-sur-Roc hebben de Romeinen sporen nagelaten bij Onnezies en Angre (villa’s, grafvelden, munten aardewerk). Ten zuiden van Angre, bij Angreau, worden een villa en munten vermeld. Bij Athis, ten oosten van Montignies-sur-Roc, zijn op verschillende plaatsen Gallo-Romeinse graven gevonden en ook een graf bij Fayt-le-Franc ten zuiden van Athis. Ten zuidwesten van Fayt-le-Franc en ten westen van de weg zijn bij Gussignies sporen van Romeinse gebouwen en graven aangetroffen. Dan loopt de weg door Bellignies, waarvan gezegd wordt dat het aan de Romeinse weg van Bavay naar Gent ligt.

Deze opmerking moet wat genuanceerd worden; straks gaan we bij Bellignies verder. Wie niet in de weg naar Gent geïnteresseerd is kan direct bij Bellignies verder gaan. Om de hier geschetste weg richting Gent te kunnen volgen zijn tevens de kaarten 22 (Gent), 30 (Geraardsbergen) en 48 (Ath) nodig. De Romeinse weg door Bellignies loopt in noordwestelijke richting niet verder dan Hensies. Men is dan hemelsbreed nog 70 km van Gent verwijderd. Het landschap ten noorden van Hensies is echter geheel overhoop gehaald. Op de Ferraris-kaart* (blad 42 St.-Ghislain) is te zien dat er van Hensies een weg liep naar Harchies en van daar naar Grandglise. In Grandglise begint opnieuw een Romeinse weg die naar het noorden loopt, door Quevaucamps en St.-Anne. De weg gaat daarna Chaussée Brunehaut heten. Hij loopt met soms kleine onderbrekingen en slingeringen door Blicquy, langs Ligne, Oeudeghien, Lahamaide en Flobecq en eindigt ten noordwesten van Brakel. De afstand naar Gent is nu nog maar 28 kilometer. Dat de route werkelijk naar Gent liep moet nog bewezen worden, maar wie zijn reis vervolgt over weg N415 en bij Zwalmshoofd even doorsteekt naar weg N444, die kan over de laatstgenoemde naar het centrum van Gent reizen. Gent is in de Romeinse tijd bewoond geweest.

Terug naar de route bij Bellignies. De weg (D24) loopt verder in zuidoostelijke richting naar het centrum van Bavay (Bagacum Nerviorum). Op de Peutingerkaart is de naam van de plaats net zo verhaspeld als die van Ponte Scaldis. In dit geval is Bagaco nervio(rum) veranderd in Baga conervio(rum).