ReNa: Reims – Naix-aux-Forges

IGN carte topographique TOP 100:	10 Reims / Verdun
	23 Nancy / Bar-le-Duc

		Gm	km
Durocortoro	Reims
a. Fano Minervae	la Cheppe	xvii	43
b. Ariola	Nettancourt	xvi	40
c. Caturicis	Bar-le-Duc	viiii	23
Nasium	Naix-aux-Forges	viiii	23

Reims (Durocortorum) wordt in zuidoostelijke richting, maar nog aan de noordzijde van de Vesle en het Canal de l’Aisne à la Marne verlaten over weg N44. Een kleine tien kilometer vanaf het centrum begint de weg verder naar het zuidoosten te buigen en splitst zich weg D931 af, waarover de route verder gaat. Ten zuiden van de splitsing ligt Sillery, waarvan gezegd wordt dat het in de Romeinse tijd bewoond was. Hetzelfde wordt gezegd over Nogent-l’Abesse, dat ongeveer vijf kilometer ten noorden van de splitsing ligt. De route loopt nu over weg D931 langs het Aérodrome de Reims-Prunay en passeert Prunay, waar de Romeinse aanwezigheid in ieder geval bewezen wordt door de aanwezigheid van een begraafplaats uit de 1^e eeuw. Volgens Quid.fr passeerde hier ook een aquaduct dat water uit de Suippe naar Reims vervoerde. Deze beek stroomt in een wijde bocht ten oosten en ten noorden van de stad. Ook bij het ten zuiden van Prunay gelegen Beaumont-sur-Vesle is sprake van een Gallo-Romeinse begraafplaats. Het is niet denkbeeldig dat het hier om dezelfde begraafplaats gaat als genoemd bij Prunay. Beaumont hoort echter niet bij de onderhavige route, want het ligt aan weg N44 en dat is de route ReCh naar Châlons-en-Champagne (voorheen Châlons-sur-Marne). Onze route blijft echter slechts ruim zes kilometer over weg D931 lopen en slaat dan in zuidoostelijke richting af over weg D35, want D931 is eigenlijk de weg naar Metz (ReMe). Het is verleidelijk om Prosnes, dat ten oosten van de afslag ligt, bij de onderhavige route te rekenen, maar het plaatsje ligt dichter bij de weg naar Metz en hoort dus daar thuis. Een dergelijke situatie doet zich voor bij plaatsen langs de Vesle ten westen van onze route, zoals Val-de-Vesle (pottenbakkersovens, Romeinse woning) en Sept-Saulx (Gallo-Romeinse begraafplaats), die met even veel recht bij route ReCh naar Châlons-en-Champagne gerekend kunnen worden.

De route loopt over weg D35 verder en eindigt tussen Mourmelon-le-Petit en Mourmelon-le-Grand (bewoning in de Romeinse tijd) met hun militaire begraafplaatsen. Ten zuiden van Mourmelin-le-Petit wijzen grondsporen, aardewerk en resten van een pottenbakkersoven op Gallo-Romeinse bewoning bij Livry-Louvercy. Ten noorden van Mourmelin-le-Grand zijn bij Baconnes resten van Romeinse funderingen gevonden, evenals bij Bouy ten zuiden van Mourmelon-le-Grand. De route gaat aan het einde van weg D35 in dezelfde richting verder over een pad dat langs het Aérodrôme de Mourmelon loopt. Ten zuiden van dit pad ligt Vadenay (sporen van een Gallo-Romeinse woning) aan de Noblette, ongeveer op de plaats waar dit beekje in de Vesle valt. Verderop kruist het pad de Noblette bij la Cheppe (Fanum Minervae), waar grondsporen en aardewerk uit de eerste eeuw zijn gevonden. Op de toeristenkaart staat het bij la Cheppe het symbool van het afgebroken pilaartje met daarbij de tekst Camp d’Attila, daarmee suggererend dat er iets te zien is van de slag op het Campus Mauriacus (slag op de Catalaunische Velden) in het jaar 451, maar het gaat hier om een vestingwerk uit de eerste eeuw vóór onze jaartelling. Verder zijn er bij la Cheppe grondsporen en aardewerk uit de Romeinse periode gevonden en uit de oude naam blijkt dat er een heiligdom voor Minerva* was. Ten zuiden van la Cheppe zijn bij Courtisols Romeinse graven aan het licht gekomen. De route gaat nu verder over weg D994, die op de toeristenkaart een Ancienne Voie Romaine wordt genoemd. Aan de zuidkant ervan, en ten oosten van Courtisols, wordt bij het plaatsje Somme-Vesle in Quid.fr de passage de la voie romaine de Reims à Bar-le-Duc genoemd, maar of er ter hoogte van Somme-Vesle werkelijk materiaal van die weg is aangetroffen, of dat men dit gegeven gewoon van de kaart heeft afgelezen, is de vraag.

Een heel eind ten oosten van Somme-Vesle en ten noorden van de weg, wordt bij Herpont occupation romaine vermeld. Deze vage opmerking is in Quid.fr bij veel plaatsen te vinden. Zoals bij Noirlieu bij een meer met dezelfde naam ten zuidoosten van Herpont, maar nog steeds ten noorden van de weg. Ten zuidwesten van Noirlieu en aan de andere kant van de weg zijn in 1934 bij Bussy-le-Repos resten van pottenbakkersateliers uit de Romeinse tijd gevonden. Ten zuidoosten van Bussy, bij Possesse, zijn sporen van een Romeins kamp aangetroffen. Nog wat verder naar het zuidoosten wordt Gallo-Romeinse bewoning vermeld bij Charmont. Ten oosten van Charmont en aan weg D994 ligt Nettancourt, waar Romeins aardewerk en munten zijn gevonden en dat waarschijnlijk gelijkgesteld mag worden aan de halte Ariola* in het Reisboek van Antoninus. Omdat de kaart van Cassini hier een vreemde omweg toont via het ten oosten van Nettancourt gelegen Maison du Val, wordt er wel gedacht dat daar Ariola lag, maar daarvoor zijn eigenlijk geen aanwijzingen. Zowel de bodemvondsten als de afstanden wijzen naar Nettancourt. Uit wat de postiljons in de tijd van Cassini deden kunnen geen conclusies omtrent de Romeinse tijd getrokken worden.

De route gaat verder over weg D994. Bij Brabant-le-Roi en ten zuiden ervan bij Revigny-sur-Ornain zijn grondsporen van gebouwen gevonden. Bij Contrisson, ten zuidwesten van Revigny en aan de andere kant van het Canal de la Marne au Rhin, zijn talrijke munten aangetroffen. Grondsporen van gebouwen worden ook vermeld bij Villers-aux-Vents ten noordoosten van Brabant-le-Roi. De route gaat nu even verder over weg D75, maar komt bij Laimont (grondsporen, munten) weer op D994 uit. Grondsporen, munten en dakpannen uit de Romeinse tijd zijn ook gevonden bij Neuville-sur-Ornain, dat ten zuiden van Laimont ligt. Ten zuidoosten van Laimont liggen aan de Ornain drie plaatsjes die tegenwoordig samen de gemeente Val-d’Ornain vormen: Bussy-la-Côte, Mussey en Varney. Bij de laatstgenoemde worden grondsporen, dakpannen en munten uit de Romeinse tijd vermeld. Bij Venise, ten oosten van Varney, is een begraafplaats uit de oudheid gevonden. Dan komt de route langs Fains-les-Sources in de gemeente Fains-Véel, waar een Romeins kamp heeft gelegen. Dat heeft wapens, grafzuilen, amforen, vazen en munten opgeleverd. Ook bij Behonne, dat ten oosten van Fains ligt, worden sporen uit de Gallo-Romeinse periode vermeld, en nog wat oostelijker bij Naives-devant-Bar in de gemeente Naives-Rosières (munten, grondsporen, sporen van een diverticulum in de richting van St.-Mihiel op kaart nr. 11 aan de Maas).

De reiziger komt nu aan in Bar-le-Duc (Caturicis), waar de Romeinen grondsporen, munten, grafstenen, beeldjes, sierraden, aardewerk, dakpannen, glaswerk en molenstenen hebben achtergelaten. Na Bar-le-Duc liep de weg misschien ten noorden van de spoorlijn naar Silmont (grondsporen, munten) en vandaar over D120a langs Guerpont (sporen van de weg Reims - Toul) naar Tronville-en-Barrois. Maar misschien liep de route ook al vanaf Bar-le-Duc over weg D135. In ieder geval wordt dat na Tronville-en-Barrois gedaan. De weg gaat door Velaines (grondsporen, munten) en Ligny-en-Barrois (gouden munt van Trajanus, gevonden in 1840), en daarna over weg D966 langs Girauval (tegels, aardewerk, munten, grondsporen), Menaucourt (vestiges) en het daar tegenover gelegen Longeaux (resten van een ondergrondse waterleiding, munten) naar Naix-aux-Forges (Nasium).