ReMe: Reims – Metz

IGN carte topographique TOP 100:	10 Reims / Verdun
	11 Nancy-Metz / Lexembourg

		Gm	km
Durocortoro	Reims
a. Basilia	St.-Hilaire-le-Grand	xiii	33
b. Axuena	Vienne-la-Ville	xii	30
c. Virodunum	Verdun	xvii	43
d. Fines	Marchéville-en-Woëvre	viiii	23
e. Ibliodurum	Mars-la-Tour	vi	15
Divodurum	Metz	viiii	23

Vanuit het centrum van Reims (Durocortorum) wordt, net zoals op de routes ReCh en ReNa, in oostelijke richting weg N44 gevolgd. Bij het Aérodrome de Reims-Prunay wordt weg nummer D931 ingeslagen, die op de toeristenkaart de Voie de la Liberté is genoemd. Ten zuiden van de weg is bij Prunay een Romeinse begraafplaats uit de 1^e eeuw gevonden. Blijkbaar passeerde hier ook het aquaduct van de Suippe naar Reims, maar daarvan zijn op de toeristenkaart geen sporen te zien. Volgens Quid.fr lopen er twee Romeinse wegen langs Prunay, maar in feite zijn het er drie: Reims – Metz, Reims – Naix-aux-Forges en Reims – Châlons-en-Champagne. De laatstgenoemde gaat richting Italië via de Col du Grand-St.-Bernard.

Ongeveer vijf kilometer ten noorden van de weg zijn bij Beine-Nauroy urnen uit de Gallo-Romeinse periode gevonden. Ten oostzuidoosten van Beine-Nauroy is op de kaart het plaatsje Nauroy aangegeven, met daarbij de tekst village detruit. In deze streek zijn tijdens de eerste wereldoorlog talloze dorpen met de grond gelijk gemaakt. Sommige zijn weer opgebouwd, andere niet. Bij Val-de-Vesle, ten zuidoosten van Prunay, worden een Romeinse woonplaats (habitat) en pottenbakkersovens vermeld. De route loopt verder over weg D931, passeert de afslag naar Naix-aux-Forges (D35) maar blijft D931 volgen en loopt dan langs Prosnes, waar graven van dieren misschien op de aanwezigheid van een tempel wijzen. Verderop kruist de route weg D21. Ongeveer een kilometer na deze kruising knikt weg D931 enigszins naar het zuidoosten en loopt door St.-Hilaire-le-Grand (Basilia). Deze halte ligt net ten zuiden van de oude Romeinse weg, want die liep na de knik in de weg gewoon door in de oorspronkelijke richting, zoals met behulp van Google-earth nog te zien is. In de Michelin wegatlas is het verloop van de Romeinse weg mooi aangegeven. Even voorbij het punt waarop de Romeinse weg doorliep en weg D931 naar het zuidoosten buigt ligt de ferme du Mont-Levrat, waar een Romeins grafveld is gevonden. Waarschijnlijk was dit de begraafplaats van Basilia (St.-Hilaire-le-Grand). Het wordt nu wel iets begrijpelijker dat het bovengenoemde aquaduct niet op de kaart zichtbaar is, want volgens Quid.fr liep hier het ondergrondse aquaduct van Jonchery naar Reims. De stad Durocortorum (Reims) haalde haar water dus bij Jonchery-sur-Suippe, ten zuidoosten van St.-Hilaire-le-Grand, uit de Suippe.

Bij Jonchery-sur-Suippe zijn grondsporen van Romeinse gebouwen aangetroffen. Op de toeristenkaart wordt de Romeinse weg pas aangegeven ten noordoosten van Jonchery-sur-Suippe, als de route de Ain heeft gekruist. Romeinse bewoning in de omgeving van deze Ancienne Chaussée Romaine wordt vermeld bij Suippes, ten zuidoosten van Jonchery-sur-Suippe, bij Laval-sur-Tourbe, hemelsbreed ruim tien kilometer ten oosten van Suippes, aan de Tourbe, bij Courtémont aan de Bionne, hemelsbreed zeven kilometer ten oosten van Laval-sur-Tourbe, bij Hans ten zuidwesten van Courtémont, ook aan de Bionne, bij Dommartin-sous-Hans aan de zuidzijde van Courtémont, bij Maffrécourt ten zuidoosten van Courtémont, bij Berzieux ten noordnoordoosten van Courtémont, en bij Vienne-la-Ville (Axuenna) ten oosten van Berzieux, waar de Bionne in de Aisne valt. Ten zuidoosten van Berzieux komt de Romeinse chaussée uit op de weg D67 en de route loopt daarover verder naar Vienne-la-Ville. Vanaf Vienne-la-Ville loopt de route ongeveer een kilometer (op de toeristenkaart een centimeter) over weg D63 naar het zuidoosten en gaat dan over een bosweg oostwaarts tot aan een maison forestière (houtvesterij, boswachterswoning), op de kaart afgekort tot Mon Fre, waar ze een min of meer noord-zuid lopende weg naar Florent-en-Argonne (Gallo-Romeinse nederzetting) kruist. Deze weg wordt overgestoken en dan gaat de route verder over een bospad naar Lachalade (buste van een éphèbe = ephebus*, bronswerk, vazen, dakpanen). Langs weg D2 die vanaf Lachalade naar het zuiden loopt zijn Romeinse voorwerpen gevonden bij le Claon (graven uit de 2^e eeuw, een grote oven uit de 3^e/4^e eeuw), bij le Neufour (aardewerkfragment 4^e eeuw) en les Islettes (munten). De route gaat vanuit Lachalade echter niet zuidwaarts, maar naar het oostzuidoosten over een bospad dat afdaalt naar Neuvilly-en-Argonne (sporen van een Romeinse weg, pottenbakkersatelier, aardewerk). Mogelijk werd vanuit la Chalade wel ongeveer een kilometer over D2 naar het zuiden gegaan en dan een minder kronkelig pad naar Neuvilly-en-Argonne genomen. Bij Boureuilles, ten noorden van Neuvilly, is ook sprake van een Romeinse weg. Was hier al een dwarsverbinding met de routes naar Keulen en Trier en liep er een route naar Tannay of Voncq? (zie route ReWi).

Na Neuvilly volgt de onderhavige route weg D946 naar het zuidoosten langs Aubréville (villa, munten, aardewerk, Gallo-Romeinse oven). In de gemeente Clermont-en-Argonne ten zuidzuidwesten van Aubréville zijn op meerdere plekken resten uit de oudheid gevonden: grondsporen van een Romeins gebouw, bakstenen, dakpannen, munten en aardewerk een villa met een hypocaustum*, een kalkoven, vazen aardewerk, munten en andere voorwerpen, bij Auzéville-en-Argonne, ten oostzuidoosten van Clermont-en-Argonne, aardewerk, dakpannen en de schacht van een zuil. Terug naar Aubréville. Verderop komt de route uit op weg N3 en loopt daarover door Récicourt (amphoren, vazen, scherven, munten) en Dombasle-en-Argonne (passage de l’ancienne voie romaine)¹. Ten zuidwesten van Récicourt bij Brabant-en-Argonne (gemeente Récicourt) zijn bakstenen, dakpannen en aardewerk uit de Gallo-Romeinse periode aangetroffen. Ten oosten van Dombasle zijn bij Jouy-en-Argonne dakpannen, munten, mensenbeenderen en een Gallo-Romeins beeldje gevonden. Bij Béthelainville, dat hemelsbreed ongeveer vier kilometer ten noorden van Jouy ligt zijn gondsporen van gebouwen, dakpannen en aardewerk aangetroffen en Romeinse munten bij Sivry-la-Perche, ten noordoosten van Jouy, en nog wat noordoostelijker bij Fromeréville-les-Vallons. Ten zuidoosten van Fromeréville-les-Vallons ligt aan de weg (N3) een Maison Rouge, hetgeen op een Romeinse route wijst. Die steekt nu de Maas over naar het centrum van Verdun (Viriodunum). De naam van de plaats bestaat uit de delen virio = kloek, fors en dunum = omheining, omwalling, haag. Blijkbaar was Verdun een forse Gallische versterking. Er zijn sporen van een castrum en grondsporen van gebouwen gevonden. Daarnaast de gebruikelijke munten, dakpannen en aardewerk.

Ten noorden van Verdun zijn Romeinse munten gevonden bij Belleville-sur-Meuse. Van het plaatsje wordt gezegd dat het aan een diverticulum* tussen Verdun en Mouzon ligt (zie bij Moulins-St.-Hubert op route ReWi). Ook ten zuiden van Verdun liep er misschien een weg langs de Maas. In ieder geval zijn er bij Haudainville, ten zuidoosten van Verdun, munten gevonden. Maar of deze plaats aan een diverticulum naar Soulosse lag, zoals in Quid.fr wordt beweerd, valt te betwijfelen. Verdun wordt in zuidoostelijke richting verlaten over weg D903.

De weg buigt verderop naar het oosten en loopt door het Forêt Domaniale de Sommedieu en komt door Haudiomont, waar behalve munten, dakpannen, grondsporen, aardewerk en beeldjes een altaar voor Mercurius* is gevonden. Ten noordwesten van Haudiomont maakt men in drie dorpen, Ronvaux, Watronville en Châtillon-sous-les-Côtes, aanspraak op een Romeins kamp. Op de toeristenkaart is het kamp met héél kleine lettertjes aangegeven ten zuiden van Châtillon. Er zijn de gebruikelijke vondsten gedaan: scherven van aardewerk, vazen, kopjes, schotels, dakpannen en munten. De omgeving van het nu volgende stuk van de route is buitengewoon rijk aan Romeinse vondsten. Na Haudiomont volgt Manheulles, waarbij voeten van zuilen, stèles en munten worden vermeld. Ten zuiden van Manheulles hebben de Romeinen sporen nagelaten bij Bonzée (munten, bakstenen, aardewerk), ten zuidoosten van Bonzée bij Trésauvaux (munten, aardewerk, dakpannen, fragmenten van een beeld) en ten oosten van Bonzée bij Fresnes-en-Woëvre (bakstenen, dakpannen, molenstenen, munten). Ten noordoosten van Manheulles zijn bij Ville-en-Woëvre munten en een graf aangetroffen en ten zuidoostenen daarvan, aan de weg zelf, dakpannen bij Pintheville (Fines).

Even terug naar Haudiomont. De toeristenkaart toont daar een Ancienne Voie Romaine die door Ville-en-Woëvre en Hennemont naar Parfondrupt loopt. Hier is aangenomen dat deze Romeinse weg niet bij de onderhavige route hoort, maar een diverticulum is.

Ten zuidoosten van Pintheville worden Romeinse resten vermeld bij Riaville en Marchéville-en-Woëvre (munten) en nog verder naar het zuidoosten bij St.-Hilaire-en-Woëvre (munten). Aan de noordkant van de weg, ten oosten van Pintheville, zijn bij Pareid grondsporen van gebouwen, dakpannen en een hipposandaal (soort schoen voor paarden) gevonden. Ten zuiden van Pareid en aan de weg zelf zijn bij Harville dakpannen, munten en sporen van woningen aan het licht gekomen. De Romeinse aanwezigheid wordt ook genoemd bij Allamont, ten oosten van Pareid, en ten zuidoosten van Allamont en weer aan de weg zelf bij Labeuville (molenstenen, munten). Verderop hebben de Romeinen sporen nagelaten bij Latour-en-Woëvre aan de zuidkant van de weg (munten, grondsporen) en bij Hannonville-Suzémont (grondsporen). Dan volgt de laatste halte van deze route: Mars-la-Tour (Ibliodurum), waar resten van thermen aan het licht zijn gekomen. De route blijft voortgaan over weg D903. Bij Tronville, ten zuidoosten van Mars-la-Tour, is in Quid.fr presence gallo-romaine genoteerd en bij Rezonville, verderop aan de weg zelf, een kamp en munten. Bij Gravelotte komt de route uit op weg N3 en gaat daarover verder in de richting van Metz. We komen nu in de buurt van de Moezel. Ten oostzuidoosten van Rezonville ligt aan de rivier Ars-sur-Moselle, waar zich resten van een aquaduct bevinden. Die staan op de toeristenkaart aangegeven. Zie ook bij Jouy-aux-Arches op route ToMe. De naam Ars is afgeleid van “arche” = boog (van het aquaduct). Ten noordoosten van Ars worden bij Ste.-Ruffine overblijfselen van een nymphorium (nympheum*) vermeld. Bij Scy-Chazelles, ten noordoosten van Ste.-Ruffine zijn resten van Romeinse villa’s gevonden. Ten noordwesten van Scy-Chazelles heeft zich bij Lessy een aquaduct bevonden. Ten noordoosten van Lessy zijn bij Plappeville munten en dakpannen aan het licht gekomen. De weg (N3) passeert nu Le Ban-St.-Martin (vestiges romains), steekt de Moezel over en arriveert in het centrum van Metz (Divodurum).

_________________________________________