Knytlinga saga
De tekst van de sage is te vinden op het internet: http://heimskringla.no/wiki/Knytlinga_saga. Er bestaat slechts één vertaling (in het Engels) van: Knytlinga Saga, The history of the kings of Denmark translated by Hermann Pålsson and Paul Edwards, Odense 1986.
In 21 van de 130 hoofdstukjes worden windstreken genoemd (norðr, austr, suðr, vestr). Daarbij is voor locaties in Scandinavië en Noord-Duitsland de R-oriëntatie gebruikt. Voor de verder weg gelegen en in het Denemarken van toen waarschijnlijk min of meer onbekende gebieden, zoals Vlaanderen, de Baltische staten en Rusland, is de L-oriëntatie toegepast (in de hoofdstukken 64, 87, 88 en 99). Gegevens over de ligging van Vlaanderen, Koerland, Semgallen en Holmgarð (Veliky Nowgorod) zijn dus uit een “buitenlandse” bron afkomstig.
Waar niet duidelijk is welke oriëntatie er is gebruikt is dat met een ? aangegeven. In oudere atlassen en aardrijkskundige- en geschiedkundige werken worden voor diverse landstreken, eilanden en wateren soms Nederlandse benamingen gebruikt: Fyn - Funen, Jylland - Jutland, Kurzeme - Koerland (in Letland), Lillibælt - Kleine Belt, Skåne - Schonen, Sjælland - Seeland, Zemgale - Semgallen (in Letland). Hieronder Denemarken en omgeving in de gebruikelijke R-oriëntatie van de Knytlingasaga.
hoofdstuk 25:
Ringsted (op Sjælland) ligt ten noordenR van Jylland.
hoofdstuk 32: (een soortgelijke beschrijving van Denemarken komt voor in de Göngu-Hrolfs Saga)
Het grootste stuk van Denemarken heet Jylland en ligt in het zuidenR bij de zee.
Er is een fjord in Jylland, Limfjord genaamd, dat zich van het noordenR naar het zuidenR uitstrekt. In het noordenR is het afgescheiden van de open zee door een nauwe landengte die Harald’s Isthmus genoemd wordt, en vandaar loopt het naar het westenR. Ten westenR van het Limfjord en vandaar naar het noordenR ligt de streek die Skagen genoemd wordt en waarin Hjørring ligt. “Jyllands Zijde” heet het westelijkR deel van de kust vanaf Skagen zuidwaartsR tot aan Ribe.
Ten noordenR van Sjælland ligt de Øresund en ten noordenR daarvan liggen Skåne en Halland.
Tussen Jylland en Skåne ligt Samsø. Het ligt ten westenR van Fyn.
Bornholm ligt ten oostenR van van Skåne.
hoofdstuk 41:
Koning Knut van Denemarken en koning Olaf van Noorwegen vergaderden in Elfinni (Elve, ten noordoostenM van Åna-Sira aan het Lundevatn in Zuid-NoorwegenM).
N.B. het kaartje hiernaast heeft de voor ons gebruikelijke (M-)oriëntatie.
Na gedane zaken ging koning Olaf noordwaartsR naar zijn koninkrijk en koning Knut ging zuidwaartsR naar Denemarken.
hoofdstuk 44:
Koning Knut reist (vanaf Sjælland) zuidwaartsR naar Fyn.
hoofdstuk 45:
Koning Knut reist (vanaf Fyn) zuidwaartsR naar Jylland.
hoofdstuk 46:
Skagen ligt in het westenR van Jylland.
hoofdstuk 47:
Skagen ligt in het westenR van Jylland. Vanaf Jylland reisde koning Knut noordwaartsR naar Fyn.
hoofdstuk 49:
Fyn ligt ten noordenR van Jylland. Skagen ligt in het westenR van Jylland. Randers ligt aan de noordzijdeR van Jylland.
hoofdstuk 50:
Koning Knut bevond zich ten noordenR van Jylland op Fyn.
hoofdstuk 51:
Een leger stak vanaf Jylland noordwaartsR over de Lillibælt naar Fyn.
hoofdstuk 61:
Na een gevecht op Fyn waarbij koning Knut wordt gedood vertrekt jarl Ásbjörn in noordelijkeR richting naar de Øresund.
hoofdstuk 64:
Vlaanderen ligt ten westenL van Denemarken. Hier is dus de L-oriëntatie toegepast, die ten opzichte van R-oriëntatie 90° gedraaid is, tegen de wijzers van de klok in.
hoofdstuk 87:
Dit hoofdstuk gaat over ene Viðgautr die bij familie was in Sámlandi (Zemgale), dat in het oostenL ligt. Ook hier lijkt de L-oriëntatie te zijn toegepast. Toen hij terug naar huis wilde werd hij ten westen? van Kúrlandi (Kurzeme) opgewacht door oorlogsschepen. Hij probeerde terug te zeilen naar Semgallen, maar de Koerlanders dwongen hem naar open zee. Zijn enige kans was nu een westelijkeL koers naar Denemarken. Hertog Knut ontving hem daar en stelde hem veel vragen over Austrvegi (de Baltische landen).
hoofdstuk 88:
Harald was koning in Holmgarð in het oostenL. Als met Holmgard de plaats Veliky Nowgorod in Rusland is bedoeld, zoals men wil, dan is ook hier de L-oriëntatie toegepast.
hoofdstuk 95:
Eirik verwoest Roskilde (op Sjælland) en gaat noordwaartsR naar Skåne.
hoofdstuk 96:
Fotevik (bij Höllviken in Zweden) ligt ten zuidenR van Lund.
hoofdstuk 99:
Holmgarð ligt in het oostenL. Zie 88. Hier is de L-oriëntatie toegepast.
hoofdstuk 108:
Knut vlucht noordwaartsR van Ålborg naar Konungahellu (Kungälv) “i Nóreg”. De windrichtingR is correct, maar de aanduiding “i Nóreg” lijkt fout. Het is echter onbekend welke gebieden in deze periode aan Denen, Zweden of Noren werden toegeschreven. Kungälv ligt in Götaland in Zweden. Daarna vlucht de koning naar Ljóðhús (Lödöse), dat nog iets noordelijkerR ligt. Ook gaat hij oostwaartsR naar Garðariki (Rijk van Kiev).
Vervolgens gaat hij in zuidelijke richtingR naar Rostock en vandaar zuidwaartsR naar Bremen. Later wordt een leger van hem verslagen bij Mildinborg (Kalbe) waarna hij naar Braunschweig in het zuidenR vlucht (zie kaartje hiernaast).
hoofdstuk 111:
Koning Valdemar gaat vanuit Sjælland naar Fyn en vandaar bij Middelfart (Meðalfararsunds) noordwaartsR Jylland in.
hoofdstuk 119:
Schepen liggen ten zuidenR van Sjælland, tegen een storm beschermd door het eiland Mön.
hoofdstuk 124:
Jómsborgar (omgeving Peenemünde, zie Adam v. Bremen I,19) en Steinborgar (Stettin) liggen in het oostenR in Wendland. Als de Denen daarvandaan naar huis (Sjælland?) zijn gekeerd gaat bisschop Absalon noordwaartsR naar de Øresund.