PK42A: Gallische mijlen | opgegeven | gemeten | route | ||
afstand | afstand | ||||
Ivliobona | Lillebonne | LiDr | |||
a. Breuoduro | Cormeilles | xviii | xvii | ||
b. Noviomago | Lisieux | vii | |||
c. Condate | Condè-sur-Iton | xxvii | |||
Durocassio | Dreux | xv |
RA221: Gallische mijlen | opgegeven | gemeten | route | ||
afstand | afstand | ||||
Iuliobona | Lillebonne | LiDr | |||
a. Brevodorum | Cormeilles | xvii | |||
b. Noviomago | Lisieux | xvii | vii | ||
c. Condate | Condé-sur-Iton | xxiiii | xxvii | ||
Durocasis | Dreux | x | xv |
Een problematische route. Op de Peutinger-kaart ontbreken de meeste afstanden. In het Routeboek van Antoninus zijn er in drie van de vier afstanden fouten gemaakt. De afstand van Brevodorum naar Noviomago is X mijl te groot. Wellicht is gewoon de vorige afstand herhaald. In de afstand van Noviomago naar Condate is V aangezien voor II en in de laatste afstand is een V weggevallen. Route 42 op de Peutinger-kaart is volkomen ongeloofwaardig vanwege de wilde zigzag via Evreux. Op RA221 (zie hieronder) is te zien wat er met de kaart fout is gegaan. De kopiist heeft een verkeerde plaatsnaam afgelezen. De route loopt niet over Evreux, maar over Lisieux.
PK42 | RA221 | ||
Ivliobona | Lillebonne | Iuliobona | Lillebonne |
Breuoduro | Cormeilles | Brevodorum | Cormeilles |
Mediolano | Evreux | Noviomago | Lisieux |
Condate | Condé-sur-Iton | Condate | Condé-sur-Iton |
Durocassio | Dreux | Durocasis | Dreux |
Toch zal de naam Mediolano ook op het origineel gestaan hebben. RA218* is daar het bewijs van. Waarschijnlijk zijn hier twee routes door elkaar gehaald. Daarom is PK42 hier in twee nieuwe routes opgesplitst. Route PK42A is overeenkomstig RA221 en PK42B is tot aan Dreux overeenkomstig RA218
PK42A | PK42B | ||
Ivliobona | Lillebonne | Ratomago | Rouen |
Breuoduro | Cormeilles | Mediolano | Evreux |
Noviomago | Lisieux | Durocassio | Dreux |
Condate | Condé-sur-Iton | Autricum | Chartres |
Durocassio | Dreux | Svbdinnum | Le Mans |
Op het linker plaatje hierboven is te zien hoe de wetenschappelijke uitleg van de Peutinger-kaart in de omgeving van Lillebonne er uit ziet (zie Romeinse reisgidsen van W. Bruijnesteijn van Coppenraet). Lillebonne en Rouen zijn hierop niet met elkaar verbonden en de halte Brevoduro wordt uitgelegd als Brionne. Route 42 maakt een wilde zigzag. Het middelste plaatje geeft de zelfde omgeving weer zoals die in het Reisboek van Antoninus beschreven is. Lillebonne en Rouen zijn met elkaar verbonden en een wilde zigzag komt niet voor. Brevoduro is Cormeilles. Het plaatje rechts geeft de situatie weer zoals die op de Peutinger-kaart had gestaan als de middeleeuwse kopiist de kaart hier niet verknoeid had. Route 28 wordt hier buiten beschouwing gelaten, want die is besproken bij route LiDi. Gelukkig is aan de Peutinger-kaart nog wel te zien wat er mis is gegaan. Dat wordt hieronder in vier stappen in beeld gebracht.
Plaatje 1 geeft de Peutinger-kaart weer zoals die zich aan ons voordoet. Voor de naam Brevoduro is te weinig ruimte, waardoor hij een beetje schuin tegen een lijn lijkt op te klimmen. Wat meer naar boven en naar rechts zweeft het getal XX. Aan dat getal is te zien dat het hoort bij een lijn van Iuliobona naar Ratumagus. De lijn is vanuit Ratumagus verkeerd getrokken en de kaart had er uit moeten zien zoals op plaatje 2.
Nu hoeft Brivoduro niet meer schuin neergezet te worden. Dat de situatie werkelijk zo bedoeld was is te zien aan de afstand tussen Iuliobona en Ratumagus, die inderdaad XX mijl bedraagt (zie LiRo). Maar ook op plaatje 2 klopt er iets niet, want uit het Reisboek van Antoninus weten we dat de weg van Iuliobona via Brevoduro niet naar Mediolano “auter corum” (Evreux) liep, maar naar Noviomago (Lisieux). De situatie had er dus uit moeten zien als op plaatje 3.
Maar dan rijst de vraag hoe de kopiist aan de naam Mediolano aulercorum kwam. We gaan er van uit dat de middeleeuwse monnik die het kopieerwerk deed geen uitgebreide kennis had van plaatsnamen in Gallia, dus hoe kwam hij er bij om op de plaats van Noviomago de naam Mediolano aulercorum neer te zetten? Dat is alleen maar mogelijk als die naam ook werkelijk op zijn origineel stond en ook ongeveer op de plaats waar hij hem op zijn kopie neerzette.
En dat is weer alleen maar mogelijk als de weg van Iuliobona naar Mediolano, zoals vermeld in het Routeboek van Antoninus (RA220*), ook op het origineel van de Peutinger-kaart stond. Waarschijnlijk had de kopiist hier echter weer eens te kampen met ruimtegebrek en liet die route dan maar weg. Hij nam echter wel een naam daaruit over. Op plaatje 4 is te zien hoe het origineel er waarschijnlijk uit zag.