ArMo: Argenton-sur-Creuse – Moutier-d’Ahun

PK75: Gallische mijlen			opgegeven	gemeten	route
			afstand	afstand
Argantomago	Argenton-sur-Creuse				ArMo
Acitodonum	Moutier-d’Ahun		xxiiii	xxxv

In de regel wordt deze route niet geacht om vanuit Argenton-sur-Creuse naar Moutier-d’Ahun te lopen, maar naar Limoges. Op de Peutingerkaart echter is ze aangesloten op de halte Pretorio, op veertien mijl afstand van Limoges (Ausrito) in de richting van Augustonemetum (Clermont-Ferrand), of in de richting van Argantomago (Argenton-sur-Creuse). Aangezien het om twee nogal verschillende richtingen gaat lijkt het niet mogelijk dat Pretorio in werkelijkheid op beide routes lag. Dat er met de route iets mis moet zijn blijkt verder uit de vreemde vorm van de lijn tussen Pretorio en Argantomago (tekening hieronder).

Omdat zowel het Routeboek van Antoninus als de Kosmograaf van Ravenna een verbinding tussen Limoges en Argenton-sur-Creuse hebben, neemt men wel aan dat die verbinding ook hier is bedoeld en dat de lijn naar Pretorio dus eigenlijk naar Ausrito getrokken had moeten worden. Daar zijn echter twee bezwaren tegen in te brengen. In de eerste plaats zou het voor de kopiist van de kaart geen moeite zijn geweest om tussen Ausrito en Argantomago een rechte lijn te trekken. Vooral omdat ook de werkelijke route tussen Limoges en Argenton-sur-Creuse tamelijk rechtlijnig is (zie LiAr). Een tweede bezwaar is dat de dan tevens ontstane route tussen Ausrito (Limoges) en Augustonemetum (Clermont-Ferrand) bij Acitodonum (Moutier-d’Ahun) een hele vreemde knik zou vertonen (zie de tekening hieronder). Door de aard van het terrein is het weliswaar niet mogelijk om vanuit Limoges in een rechte lijn naar Clermont-Ferrand te gaan, maar het zou in dit geval toch veel logischer zijn geweest de route van Pontarion over Aubusson gelopen had.

Het lijkt er dan ook sterk op dat we hier te maken hebben met delen van twee verschillende routes en dat het stuk tussen Moutier-d’Ahun en Clermont-Ferrand bij een andere route hoort dan het stuk tussen Limoges en Moutier-d’Ahun. De hier geschetste problemen kunnen alleen maar opgelost worden door aan te nemen dat de route vanuit Argantomago door de kopiist van de Peutinger-kaart niet te vroeg op het stuk Ausrito en Augustonemeto is aangesloten, maar juist te laat. Dus dat de lijn niet naar Pretorio had moeten lopen, maar naar Acitodonum. Het geheel had er dan als volgt uit gezien:

Deze aanname lost drie problemen op: 1e de vreemde vorm van de lijn naar Pretorio, 2e de onmogelijkheid van een splitsing naar zowel Argenton-sur-Creuse als naar Clermont-Ferrand op veertien mijl afstand van Limoges en 3e de schijnbaar onverklaarbare omweg naar Clermont-Ferrand via Moutier-d’Ahun. We hebben hier waarschijnlijk gewoon te maken met drie routes: Argenton-Moutier, Limoges-Moutier en Moutier-Clermont. Zie het schetsje hieronder.

De afstand van Argenton-sur-Creuse naar Moutier-d’Ahun is XXXV mijl, dus het getal XV zou dan zijn aangezien voor IIII. Dat is niet onmogelijk, maar wel bijzonder. Bij het meten van de weglengte is uitgegaan van de moderne voor automobielen begaanbare wegen, maar het is mogelijk dat de Romeinse route hier en daar af week en dat de weglengte niet XXXV mijl was, doch XXXIIII. In het laatste geval is de fout in de afstand ontstaan door het wegvallen van een X.