ArAm: Atrecht – Amiens

PK16A: Gallische mijlen			opgegeven	gemeten	route
			afstand	afstand
Nemetaco	Atrecht (Arras)				ArAm
a. Tevcera	Thièvres		xiii	xii
Sammarobriua	Amiens		xii	xi

RA214: Gallische mijlen			opgegeven	gemeten	route
			afstand	afstand
Nemetaco	Atrecht (Arras)				ArAm
Samarabrivas	Amiens		xvi	xxiii

Een vrij problematische route, die hier op een afwijkende wijze is geïnterpreteerd. In tekst H5.2 is al in algemene zin gesproken over de fouten in de rode lijnen op de Peutinger-kaart, en in de omgeving van Atrecht is een ware opeenstapeling van dergelijke fouten ontstaan. Op de tekeningetjes hieronder is het probleem van (uitsluitend) deze route in beeld gebracht.

De bovenste tekening geeft aan hoe de situatie (ongeveer) op de Peutinger-kaart is aangegeven. Op de onderste tekening is te zien hoe het origineel van de route tussen Gesogiaco en Sammarobriua er waarschijnlijk uitgezien heeft (zie ook het verhaal over de correctie van de Peutinger-kaart in het onderdeel “bronnen”*). Bij het kopiëren is de naam van Castello Menapiorum boven het kaartsymbool van Tervanna terechtgekomen, en de naam van Tervanna is boven het symbool van Nemetaco gezet. Dank zij het Routeboek van Antoninus weten we dat een rechtstreekse route Terwaan – Amiens (Sammarobriua) niet bestaan heeft. Trouwens, ook zonder het routeboek is het wel duidelijk dat Cassel (Castello Menapiorum) niet dichter bij de kust ligt dan Terwaan.

Wie gaat proberen om vanuit Amiens over weg N25 een route naar Terwaan te vinden zal aanvankelijk geluk hebben. Bij Poulainville worden sloten en omheiningen uit de oudheid genoemd, bij Villers-Bocage drie villa’s, bij Talmas een villa, bij la Vicogne weer grondsporen van Gallo-Romeinse gebouwen, evenals bij Beauval, waar ook nog een heiligdom geweest schijnt te zijn. Daarna houdt de vondstenrijkdom echter op. Pas bij Heuchin (IGN carte topographique TOP 100 nr. 1), 19 km ten zuiden van Terwaan worden weer sporen van Gallo-Romeins genoemd. Dan ook nog bij Erny-St.-Julien, 6 km onder Terwaan.

Op de route Atrecht – Amiens zijn beide afstanden één mijl te lang. Door dit soort fouten heeft de opvatting dat de Gallische mijl een lengte van 2,22 km had zich lang kunnen handhaven. Verschillen van een mijl meer of minder komen betrekkelijk vaak voor (zie b.v. route AnTo), maar doen alleen bij kleine afstanden aan berekende mijlen van 2,22 km denken. Bijvoorbeeld ook op route 96 van de Peutinger-kaart (hieronder). Als die echter was uitgedrukt in mijlen van 2,22 km, dan zouden alléén de twee hier gecorrigeerde afstanden juist zijn!:

Hoe men in het Routeboek van Antoninus (RA214) tussen Atrecht en Amiens tot een afstand van 16 mijl heeft kunnen komen zal wel altijd een raadsel blijven. Terecht wordt de route daar een compendium (afsteek, de kortste weg) genoemd, want het zou een grote winst zijn als je een afstand van 23 mijl in 16 mijl zou kunnen afleggen. Misschien is er van XXIII eerst een X afgevallen, en is de resterende XIII aangezien voor XVI.