ToMe: Toul – Metz

IGN carte topographique TOP 100:	11 Nancy-Metz / Luxembourg
	23 Nancy / Bar-le-Duc

		Gm	km
Tullio	Toul
a. Scarponna	Dieulouard	x	25
Diuo Durimedio matricorvm	Metz	xiiii	35

Vanuit het centrum van Toul (Tullum) wordt in noordoostelijke richting weg N411 gevolgd. Bij Francheville, aan de westkant van de weg, is in de 19^e eeuw een stuk van een gebeeldhouwd Romeins altaar gevonden. Bij Jaillon, iets verderop en aan de andere kant van de weg, zijn in de loop der tijd talrijke Romeinse munten aan het licht gekomen. Net zoals op route SoTo wordt van de Romeinse weg gezegd dat die tussen Lyon en Trier liep. Dat vermeldt Quid.fr ook bij Avrainville, dat ten noordwesten van Jaillon ligt. De Romeinse aanwezigheid wordt ook genoemd bij Manoncourt-en-Woëvre, nog iets verder naar het noordwesten. Aan de oostkant van het Aérodrome de Toul-Rozières zijn de sporen van de Romeinse weg bij Rosières-en-Haye reeds in de 18^e eeuw vernietigd. Sporen van de Romeinse aanwezigheid worden ook vermeld ten oosten van Rosières bij Saizerais en ten noorden van Rosières langs de Ruisseau d’Esche bij Gézoncourt, Villers-en-Haye en Griscourt. Weg N411 gaat verder naar Dieulouard (Scarponna), waar de route in de Romeinse tijd de Moezel kruiste. Van de Romeinse brug zijn nog resten over, evenals van het castellum en van een kade, en er zijn grondsporen van diverse gebouwen. Er stond ook een mijlpaal.

Aan de overkant komt de reiziger ongeveer uit bij Pont de Mons (sporen van de oude brug). Ten oosten daarvan is de Romeinse aanwezigheid geconstateerd bij Ville-au-Val en nog iets oostelijker bij Landremont. De route gaat nu verder aan de rechter (oost)zijde van de Moezel. Vanaf Pont de Mons (zie in Quid.fr bij Bezaumont) wordt weg D40 in noordelijke richting gevolgd. Het wegnummer is op de toeristenkaart moeilijk te vinden, kijk eventueel in de Michelin wegatlas. Het is gewoon de weg die vanaf Pont de Mons naar het noorden gaat, naar Loisy, waarbij sporen van de Romeinse weg (Lyon-Trèves) worden vermeld. Bij Ste.-Geneviève ten noordoosten van Loisy heeft een Romeins kamp gelegen. De route gaat verder naar Atton waar zich ook resten van de Romeinse weg bevinden. Het stuk van weg D40 tussen Loisy en Atton heet ‘Grande Rue’ (zie ViaMichelin). Vlak voor Atton, bij de autosnelweg, buigt de weg naar het noordwesten. Vanaf dat punt liep de oorspronkelijke route rechtdoor, over de Rue de Scarponne (straatnamen niet op de kaart) en na het kruisen van weg D120 over de Rue de Morville en verder noordwaarts door het Forêt Domaniale de Facq et de Jure. Naar het westen toe liggen Mousson, dat de Romeinse weg tot zijn vestiges antiques rekent, en Pont-à-Mousson, waar grondsporen van Romeinse gebouwen zijn gevonden. De route liep wat ten oosten van Lesménils, dat zich ook beroemt op de Romeinse weg Lyon - Trier, en kwam uit aan de oostkant van de kruising van de autosnelweg met weg D910. Dat is te zien aan het feit dat daar op de toeristenkaart weer een Ancienne Voie Romaine richting Metz te zien is.

Ten oosten van de Romeinse weg worden sporen uit de Gallo-Romeinse periode vermeld bij Cheminot en nog oostelijker bij Louvigny. Ten westen ervan bij Bouxières-sous-Froidmont, waar de weg zelf als vestige wordt opgevoerd, en ten noordwesten van Bouxières bij Vittonville aan de Moezel. Net als bij Bouxières-sous-Froidmont zijn er nog meer plaatsen langs de route die met de passage d’une voie romaine mee willen tellen, maar het is dermate zeker dat hier de Romeinse weg van Dieulouard naar Metz liep, dat we aan een dergelijke mededeling eigenlijk geen aandacht meer hoeven te schenken. Dus we laten Sillegny, Lorry-Mardigny, Marieulles, Coin-lès-Cuvry en Marly verder maar buiten beschouwing, en vermelden alleen nog de plaatsen waarbij andere vestiges uit de Romeinse tijd aangetroffen zijn. Om de beschrijving nog overzichtelijker te maken laten we ook de plaatsen met vestiges (Corny-sur-Moselle) of trouvailles (Montigny-lès-Metz) ten westen van de route aan de Moezel verder onbesproken, met uitzondering van Jouy-aux-Arches, waar zestien bogen en andere resten van een aquaduct te zien zijn.

Op de toeristenkaart is het aquaduct, hemelsbreed ca. 10 km. ten zuidwesten van Metz, aan beide zijden van de Moezel met een symbool aangegeven. Sporen van dit aquaduct zijn ook aanwezig in de omgeving van Augny, dat ten oosten van Jouy-aux-Arches ligt. Naar het oosten toe zijn er ook plaatsen met zoiets vaags als ‘vestiges’ (Goin, Fleury) of een enkele dakpan (Pournoy-la-Grasse). We achten de route hiermee voldoende gedocumenteerd en concentreren ons nu nog even op het werkelijke verloop. Op de toeristenkaart lijkt dat al vrij snel na de kruising met weg D67 ter hoogte van Sillegny onduidelijk te worden. Maar wie goed kijkt (of Google-earth gebruikt) kan zien dat de weg ten westen van Coin-sur-Seille (ten noorden van Sillegny aan weg D5) als het stippellijntje van een gemeentegrens in pal noordelijke richting verder gaat en ten noordwesten van Pournoy-la-Chètive al weer een paar keer te zien is als een stukje pad, dat ten zuidoosten van Augny op weg D5 aansluit. Die draait daarna met een wijde bocht naar het noordoosten en loopt verder naar het centrum van Metz (Divodurum).