OrDe: Orléans – Decize

Vanuit het centrum van Orléans (Cenabum) wordt in oostelijke richting weg D960 langs de rechteroever van de Loire gevolgd. In St.-Jean-de-Braye zijn Romeinse munten gevonden en in Chécy gouden munten. Ook in Mardié hebben de Romeinen sporen nagelaten. Even vóór Mardié splitst zich naar het noordoosten route OrSe af. Na Mardié volgt er ongeveer vijfentwintig kilometer zonder vermelding van iets Romeins. De route loopt door St.-Denis-de-l’Hotel naar Châteauneuf-sur-Loire en gaat vandaar verder over weg D952. Vanaf het punt waar die gekruist wordt door weg D948 beginnen de vondsten uit de Romeinse tijd weer. Ten noorden van het kruispunt zijn die gedaan bij Bouzy-la-Forêt en ten zuidwesten ervan bij St.-Benoît-sur-Loire. Ten zuiden van het kruispunt zijn bij Bonnée de sporen gevonden van thermen en een theater. Bij Ouzouer-sur-Loire wordt weg D952 even verlaten en loopt de route verder langs de Loire over weg D953. In de gemeente Dampierre-en-Burly (ten oosten van Ouzouer) is in 1982 een important site gallo-romain aan het licht gekomen, maar Quid.fr vermeldt helaas niet waar precies. Volgens de gids van Thiolier-Alexandrowicz ligt hij onder de electriciteitscentrale. In ieder geval loopt de route voorbij de Centrale électrique de Dampierre-en-Burly, gaat bij Les Guérets nog dichter langs de rivier over weg D822 en komt dan in de buurtschap Arcole, die hier gelijkgesteld wordt aan de halte Arculla van de Kosmograaf van Ravenna en de halte Belca* uit de andere bronnen. Dit op grond van het feit dat hier vanaf Orléans precies 22 Gallische mijlen zijn afgelegd.

Na Arcole loopt de route door Gien-le-Vieux (vestiges gallo-romains) naar het centrum van Gien, loopt dan nog ongeveer 3½ kilometer langs de rivier en komt weer uit op weg D952. Waar die weg naar het noordoosten afbuigt loopt de route gewoon door naar het centrum van Briare (Brivodurum) waar in de 19e eeuw veel vondsten uit de Romeinse tijd zijn gedaan (munten, beelden, bouwwerken, grafveld enz.). In Ouzouer-sur-Trézée, ten noordoosten van Briare, zijn Romeinse overblijfselen uit de tweede eeuw gevonden. Na het centrum van Briare sluit de route aan op weg N7. De eerstvolgende wat grotere plaats daaraan is Bonny-su-Loire. Ten noordoosten daarvan zijn bij Thou aan weg D965 in de 19e eeuw ook sporen van de Romeinse aanwezigheid gevonden. Ten zuiden van Thou, aan de Loire, bij Neuvy-sur-Loire, geeft de toeristenkaart ruïnes gallo-romaines aan. Er zijn tevens sporen van de Romeinse weg aangetroffen. Verderop is dat ook het geval bij la Celle-sur-Loire. Bij St.-Loup, ten zuidoosten van la Celle-sur-Loire, worden sporen van een Romeinse weg vermeld. Dat wil niet zeggen dat die bij het plaatsje zelf gezocht moeten worden, maar in de commune.

Die sporen zijn echter geen sporen van de onderhavige route, maar die van weg D168 die vanuit Cosne-Cours-sur-Loire (ten zuiden van la Celle) in oostelijke richting naar Entrains-sur-Nohain loopt. Op de toeristenkaart is te zien dat er vanuit Entrains-sur-Nohain een Ancienne Voie Romaine noordoostwaarts in de richting van Auxerre loopt (route BoAu). Uit bodemvondsten blijkt ook wel dat Cosne-Cours-sur-Loire (Condate), waar de Nohain in de Loire valt, een belangrijk knooppunt was. Behalve grachten en sporen van hun weg hebben de Romeinen er aardewerk, gereedschappen, sierraden, huisraad en munten achtergelaten.

Vanuit Cosne-Cours-sur-Loire gaat de route over weg D243 langs de Loire naar het zuiden. Tot aan la Roche, tegenover St.-Thibault, deelt de route de weg met route BoAu, buigt na la Roche wat naar het zuidoosten en loopt naar het centrum van Pouilly-sur-Loire, waar ook sporen van een Romeinse weg, van Romeinse bewoning en een mozaïek zijn gevonden. Ten noorden van Pouilly zijn bij St.-Andelain resten van een kamp met grachten aangetroffen. De route loopt nu dicht langs de Loire door Mesves-sur-Loire (sporen van de weg, aardewerk). Ten zuidoosten van Mesves (Massava) is bij Varennes-lès-Narcy een gebeeldhouwde grafzuil uit de Gallo-Romeinse periode gevonden. De volgende halte op de route is la Charité-sur-Loire (Heliodorum). Bij Raveau, ten oosten van la Charité, zijn Romeinse munten en sporen van een bouwwerk uit de Gallo-Romeinse periode aangetroffen. De route loopt na la Charité-sur-Loire dicht langs de Loire over weg D907 naar la Marche (sporen van de weg). Vandaar gaat de hedendaagse weg in een vrijwel rechte lijn in de richting van Pougues-les-Eaux (grafveld, fragmenten van een mozaïek), maar in de oudheid bleef de route wellicht nog enige tijd langs de Loire lopen, gegeven het feit dat er sporen van een Romeinse weg zijn gevonden bij Germigny-sur-Loire (munten en wapens in een grafveld), Garchizy en Fourchambault (aardewerk). Misschien volgde Hielke Hylkema* op 13 juli 1995 (etappe 55) onbewust ongeveer de oude Romeinse route. Zelfs in de gemeente Marzy (munten, aardewerk) hebben de Romeinen nog een stuk van een weg achtergelaten. In ieder geval liep de route over Nevers (Nevirnum), waar beeldjes en mozaïekfragmenten zijn gevonden. Ook ten oosten van Nevers, bij Coulanges-lès-Nevers, getuigen vazen, munten en mozaïekfragmenten van de Romeinse aanwezigheid.

Na Nevers loopt de route in zuidoostelijke richting verder over weg N81 aan de noordkant van de Loire. Ten oosten van St.-Eloi (overblijfselen van de weg, grafveld) hebben de Romeinen sporen nagelaten bij Sauvigny-les-Bois en nog wat oostelijker bij la Fermeté. Langs de weg zelf bij Imphy (vazen, lampen), St.-Ouen-sur-Loire (sporen van de weg), Béard (sporen van de weg) en Sougy-sur-Loire (grondsporen). Bij St.-Léger-des-Vignes wordt de Aron overgestoken naar het centrum van Decize (Decetia).

Waarschijnlijk was het ook heel goed mogelijk om tussen Nevers en Decize over de andere oever van de Loire te reizen. Overblijfselen uit de Romeinse tijd zijn gevonden bij Challuy, ten zuiden van Nevers, en langs de zuidoever van de Loire, ongeveer tegenover St.-Ouen-sur-Loire bij Luthenay-Uxeloup (sporen van de Romeinse weg, mozaïekfragmenten), ongeveer tegenover Béard bij Fleury-sur-Loire (sporen van de Romeinse weg en van een villa) en bij Avril-sur-Loire. Zie bij route BoDe. De weg aan de noordzijde van de rivier lijkt echter de belangrijkste.