bronnen en problemen
Routes

BoPé: Bordeaux – Périgueux

PK68: Gallische mijlen opgegeven gemeten route
afstand afstand
Burdegalo Bordeaux BoPé
a. Varatedo Vayres viiii
b. Corterate Coutras xviii x
c. Calambrio Puy-de-Pont xix xxi
Vesonna Périgueux x

Een erg problematische route, vooral ook vanwege het feit dat er van de afstanden niets te maken valt. Alleen die van Calambrio naar Vesonna lijkt te kloppen. Met de laatstgenoemde naam moet de beek bedoeld zijn die Salembre heet en die vlak bij Puy-de-Pont in de Isle valt. Dat wil zeggen, als de lezing van Calambrio correct is. Op de uitgave van Konrad Miller lijkt er Calonhelo te staan en dat is moeilijk met Salembre in verband te brengen. Maar er is hier voor gekozen om Calonhelo als een mislezing van Miller te beschouwen1. Op 21 mijl ten westen van de Salembre zijn we bij een plaats die Coutras heet en die voorheen dus best Corterate geheten kan hebben. Het volgende station richting Bordeaux, Varatedo, is met behulp van de afstanden niet te vinden. De afstand vanaf Burdegalo ontbreekt en op 18 mijl vanaf Coutras is er niets Romeins te ontdekken. Traditioneel stelt men Varatedo gelijk aan Vayres en bij gebrek aan een betere oplossing is die hier geaccepteerd. Hoe de weg van Bordeaux naar Coutras heeft gelopen is eigenlijk niet te achterhalen. Er zijn allerlei plaatsen langs de Dordogne waar de rivier in de oudheid overgestoken had kunnen worden. Tegenwoordig is dat bij Libourne, maar waarschijnlijk deden de Romeinen het bij Vayres. Mogelijk was de loop van de rivier toen iets anders dan nu en lag een oversteek daar meer voor de hand. Ook wordt wel verondersteld dat ze bij St.-Pardon, even ten noorden van Vayres, werd overgestoken2.

Omdat Coutras en de Salembre zich aan de noordkant van de Isle bevinden neemt men aan dat de route ook daar gelopen heeft. Voor de hand ligt dat echter niet. De moderne reiziger zou voor de zuidzijde kiezen en dat was in de tijd van Cassini blijkbaar ook al zo. Ook zijn er aan die kant meer sporen uit de oudheid gevonden dan aan de noordzijde van de rivier. Op de kaart van Cassini lijkt de zuidelijke route ook niet helemaal langs de Isle gelopen te hebben, getuige de Route de Bordeaux tussen Bruc aan de Vern en Coursac ten zuidwesten van Périgueux. Blijkbaar werd de Isle ongeveer bij les Cinq-Ponts verlaten en ging de reis verder langs de Vern naar Bruc en vandaar langs Coursac naar Périgueux. Ook vanuit het zuidelijker gelegen Bergerac liep de weg via Coursac naar Périgueux (zie bij route EyPé).

Het probleem is echter dat Corterate en Calambrio op de zuidelijke route niet aangewezen kunnen worden. In de gids van Thiollier-Alexandrowicz worden de toponiemen Maison Rouge en Eygurande (ten noorden van le Pizou en Ménesplet) beschouwd als extra aanwijzingen dat de route ten noorden van de Isle liep, maar afgezien van de vraag of Eygurande (Oudfrans eguer = egaliseren) wel als een aanwijzing van Romeinse aanwezigheid gezien mag worden, lijkt het niet waarschijnlijk dat de route over deze plaatsjes liep. Ze zal toch wel langs de rivier gelopen hebben.

Ook is eigenlijk niet bekend hoe de weg van Bordeaux naar Vayres liep. De conclusie moet dan ook zijn dat het verloop van de route eigenlijk onbekend is en dat de hier gegeven interpretatie niet meer is dan een gok, geheel gebaseerd op de niet al te zekere identificaties van de tussengelegen stations.

________________________________________

  1. zie bijvoorbeeld http://soltdm.com/sources/mss/tp/tops/tp_c.htm
  2. zie le Blog de JM33500 op het internet.