bronnen en problemen
Routes

ArAi: Arles – Aix-en-Provence

PK127: Romeinse mijlen opgegeven gemeten route
afstand afstand
Arelato Arles ArAi
a. Fossis Marianis Fos-sur-Mer xxxiii xxvii
b. Calcaria les Pennes-Mirabeau xxxiii xxi
c. Masilia Grecorum Marseille xxxii x
Aquis Sestis Aix-en-Provence xviii xviiii

RA174: Romeinse mijlen opgegeven gemeten route
afstand afstand
Aquis Sextis Aix-en-Provence ArAi
c. Massilia Marseille xviii xviiii
b. Calcaria les Pennes-Mirabeau xiiii x
a. Fossis Marianis Fos-sur-Mer xxxiiii xxi
Arelate Arles xxxiii xxvii

KR28.2 opgegeven gemeten route
afstand afstand
Aquis Sextis Aix-en-Provence ArAi
c. Maxilia Marseille
b. Solarium Calcaria les Pennes-Mirabeau
n. Ad Vicesimum la Mède
m. Colonia Maritima Martigues
a. Fossis Marianis Fos-sur-Mer
Arelaton Arles

KM opgegeven gemeten route
afstand afstand
Aquis Sextis Aix-en-Provence ArAi
c. Massilia Marseille
b. Solarianum Calcaria les Pennes-Mirabeau
n. Visensimum la Mède
m. Colonia Maritima Martigues
a. Fossis Marianis Fos-sur-Mer
Arelaton Arles

GG80 opgegeven gemeten route
afstand afstand
Aquis Sextis Aix-en-Provence ArAi
c. Masculia Marseille
b. Solarium Calcaria les Pennes-Mirabeau
n. Vicesimum la Mède
m. Coloniam Maritimam Martigues
a. Fossis Marianis Fos-sur-Mer
Arelaton Arles

Een zeer problematische route. De afstanden zijn niet gewoon fout, maar lijken zelfs nergens op te slaan. Misschien zijn ze uit gesommeerde afstanden ontstaan. Zo is bijvoorbeeld de afstand van Arles naar Martigues XXXIIII mijl, een getal dat in het Routeboek van Antoninus tussen Fos-sur-Mer en les Pennes-Mirabeau toegepast lijkt te zijn. Het getal XIIII, dat in het Routeboek van Antoninus tussen les Pennes-Mirabeau en Marseille staat, is in werkelijkheid de afstand tussen les Pennes-Mirabeau en Martigues. Maar dit zijn slechts gissingen. Het is niet echt te achterhalen wat er met de afstanden is gebeurd. Omdat ze eigenlijk allemaal fout zijn is het op grond daarvan niet mogelijk om de halte Calcaria te vinden. Hier is aangenomen dat les Pennes-Mirabeau, of St.-Roch (Cassini) onmiddellijk ten zuiden daarvan, bedoeld is. Want volgens Quid.fr ligt les Pennes-Mirabeau in een gebied met kalksteenopheffingen en zijn er steengroeven. De naam Calcaria betekent waarschijnlijk “kalkoven”. Het is dus logisch om Calcaria in de kalksteenopheffingen rond les Pennes-Mirabeau te zoeken. Door de Kosmograaf van Ravenna en door Guido gaat de naam Calcaria altijd vergezeld van het woord Solarium (zonnewijzer). Weliswaar suggereren de bronnen dat het hier om een aparte plaats met die naam gaat, maar in de Barrington Atlas of the Greek en Roman World (en dus ook in de gids van Bruijnesteijn van Coppenraet) wordt Calcaria Solarium als één plaats beschouwd. Dat voorbeeld is hier gevolgd.

De naam Ad Vicesimum betekent ‘naar de twintigste’ (mijlsteen). Waarschijnlijk is dat gerekend vanaf Marseille, en dan heeft die steen gestaan aan de oostzijde van la Mède. Vanwege de opgegeven afstanden wordt wel verondersteld dat de route om het Étang de Berre heen liep, maar dat is onwaarschijnlijk. Wellicht is dat idee ingegeven door de aanwezigheid van een Romeinse brug (aangegeven op de toeristenkaart) bij St.-Chamas (ten noordoosten van Istres). Oude kaarten, zoals die van Cassini en Ryh_2807_33 (Gouvernement de Provence uit 1782) laten zien dat de hier geschetste route in de 18e eeuw bestond. Zou er dan een reden kunnen zijn om te denken dat die route in de Romeinse tijd niet bestaan kan hebben?